Ikastetxeetan ordutegi jarraitua edo trinkoa ezartzeak eragina du ikasleriaren osasunean eta ongizatean: atsedena eta elikadura okerragoak dira, ikasleek etxeko lan gehiago egiten dute, pantailetan denbora gehiago ematen dute eta goizegi esnatzera behartzen zaie.
Horiek dira, hain zuzen ere, Valentziako Unibertsitateko Daniel Gabaldón soziologoak egin duen ’Proyecto Time’ ikerketak ematen dituen emaitza nagusietako batzuk. Tallingo Unibertsitateko Kadri Taht-ekin batera, Estatistika Institutu Nazionalaren Denboraren Erabileraren Inkestaren bi edizioetako datuak aztertu ditu.
Ordutegi trinkoa
ELGAk ordutegi trinkoa arrazoi akademikoengatik kritikatu du, eskola-uztearen aurkako borrokari kalte egiten diolako. Erakundeak ordutegi osora itzultzea eskatu du. Izan ere, Estatuan, bigarren hezkuntzako ikasle gehienek ordutegi trinkoan ikasten dute, 8:00etatik 15:00etara. Horrela, eskola guztiak goizeko ordutegian trinkotzen dira, arratsaldeak libre utziz. Lehen hezkuntzako ikastetxe batzuek ere ordutegi horri heldu diote.
Gabaldón, bere ikerketan, kezkatuta agertu da ordutegi jarraituak adingabeengan duen eraginagatik: “Ikasleen osasuna murrizten ari da”, azpimarratu du soziologoak, eta oraindik modalitate bat edo bestea aplikatzea erabaki behar duten ikastetxeetako bozketak geldiaraztearen alde agertu da.
Ordutegi trinkoa duten bigarren hezkuntzako ikasleen % 10 inguruk siesta egiten du. Horrek loaren presioa murriztu lezake, eta, beraz, gauez gehiago kostako litzaieke lo egitea.
Ikerketaren arabera, eskola-ordutegia goizetan bakarrik duten haurrek goizegi jaikitzen dira, atseden gutxi hartzen dute (42 minutu gutxiago), gaizki jaten dute, etxeko lan gehiago egiten dituzte eta denbora gehiago ematen dute pantailetan lanaldi zatitua dutenek baino. Abantaila gisa, kirol gehiago egiten dute eta lagunak gehiago ikusten dituzte. Soziologoaren ustez, eskolako ordutegiei buruzko eztabaida birplanteatu behar da ikaslearengan soilik pentsatuz, eta ez gurasoen familia-kontziliazioari edo irakasleen lan-baldintzei buruzko gaietan. “Eskolan ordu berean sartzen badira, zergatik oheratzen dira beranduago lanaldi jarraitukoak lanaldi zatitukoak baino? Azalpen bakarra da ordutegi-kontzentrazioak estres handiagorekin bizitzea eragiten diela”, azaldu du Gabaldónek. Gainera, ikerketaren arabera, ordutegi trinkoa duten bigarren hezkuntzako ikasleen % 10ek siesta egiten du. Horrek loaren presioa murriztu lezake, eta, beraz, gauez gehiago kostako litzaieke lo egitea.
Pantailak gehiago erabiltzeari dagokionez (batez beste lanaldi zatituan dauden ikasleek baino 43 minutu gehiago egunean), Gabaldónek dio etxera iristen direnean bakarrik egoten direla arratsaldearen zati handi batean, eta “ikasten ez badute, pantailetara lotzen direla”.
Elikadura-nahasmenduak
Bestalde, ordutegi trinkoa duten ikasleek ordutegi zatitua dutenak baino (13:00etatik 15:00etara) beranduago jaten dutela ikusi da (14:00etatik 16:00etara). Horrek gehiegizko pisua eta obesitatea eragin lezake. “Ez du axola bakarrik zenbat jaten dugun, baizik eta noiz jaten dugun, ordu batean edo hiruretatik aurrera jaten baduzu, errendimendu desberdina izango duzu mantenugai berberekin”.
Gabaldónek ELGAren azken txostena babestu du, Estatuan eskola uztea murrizteko: “Borroka egin behar da oraindik bozkatzen ari diren lekuetan lanaldi jarraituak aurrera egiteari utz diezaion, eta adingabearen osasunaren gaineko ondorioak ebidentzia zientifikoekin gelditzen eta ebaluatzen saiatu behar da”.
Ordutegi trinkoa jarraitzen duten ikasleek beranduegi jaten dute, 14:00etatik 16:00etara bitartean, eta horrek elikadura-nahasmenduak eragin ditzake.
Bestalde, bi ordutegietan “ikasleria goizegi jaikitzen da”, “Europako goiztiarrenetakoak gara, bigarren hezkuntzan buru eta zazpigarren goiztiarrena lehen hezkuntzan (Alemania, Danimarka, Frantzia eta Beneluxen atzetik)”, azaldu du Gabaldónek. Bere ustez, “gure barne ordutegira egokitzen ez den ordutegiarekin bizi gara, batez ere eguzki argiarekin sinkronizatzen den ordutegiarekin”. Europa erdialdeko ordutegia dugu, nahiz eta mendebaldean gauden. Izan ere, Varsoviako ordutegi bera dugu, baina han eguzkia hemen baino ordu pare bat lehenago ateratzen da. Horregatik, “Europako erdialdeko ordutegia egitera behartzen dugu geure burua, 07:00etan jaikitzen gara 08:00etan lanean hasteko, Lehen Hezkuntzako ikasleak 09:00etan hasten dira eta Institutukoak 08:00etan; goizetan egiten dugunaren gaindimentsio bat daukagu”, dio Gabaldónek.
